“We moeten innovatie versnellen, investeren in ons verdienvermogen van morgen en maatschappelijke impact maken met wat we doen. Digitalisering is daarin de drijvende kracht, de zuurstof die gaat helpen om de grote maatschappelijk uitdagingen aan te gaan,” zegt Guido Rink, wethouder gemeente Emmen en lid van de VNG-commissie Europa en internationaal, bij de opening van de sessie. Het is voor onze welvaart van groot belang om na te denken over hoe we omgaan met innovatie en wat de industrieën van de toekomst zijn, stelt hij. “Afgelopen zomer publiceerde Ursula von der Leyen ‘Europe’s choice’, waarin onder meer staat dat de EU inzet op schone industrie en digitalisering. Daar kunnen wij in Nederland goed op aansluiten.”

Leren delen

Essentieel is dat we met z’n allen leren delen, zegt Raoul Rosendaal, Head of New Business Development bij VDL Groep. “Dat zijn we vaak niet gewend. Maar veel oplossingen komen alleen tot stand als we gaan delen.” Hij geeft Nextpole als voorbeeld, een ‘microhub’: een modulair deelsysteem voor meerdere toepassingen in de openbare ruimte. Het kan een laadpaal zijn, een lantaarnpaal, een dockingstation voor drones, en ruimte bieden aan allerlei sensoren. “Je kunt het zien als een smartphone, waar verschillende apps op kunnen draaien, en die daarmee dus meerdere functionaliteiten kan bieden.”

Het doel van de NextPole is om functies in de buitenruimte te combineren, zodat de buitenruimte niet nog voller komt te staan. VDL nam het initiatief voor de ontwikkeling ervan, maar ontwikkelt het met een groot ecosysteem van partners. Het systeem is open source. Iedereen is welkom om aan te sluiten en iedereen kan gebruikmaken van het systeem. “Alle partijen in het ecosysteem dragen bij vanuit hun eigen kracht, en niemand is exclusief. Dat is nodig, want een dergelijke nieuwe standaard kun je alleen samen realiseren, zodat overheden dit ook kunnen gaan inkopen.” Het is een initiatief waar delen centraal staat. In de doelstelling, de business, en ook in de openbare ruimte. Voor wie nieuwsgierig is naar hoe dit eruitziet: er staan inmiddels NextPole-palen bij VDL in Oss, op de High Tech Campus in Eindhoven en recent is er een tender gewonnen voor een laadpalennetwerk in Noord-Holland.

Sturen op standaardisatie

Nextpole is een voorbeeld van samenwerking en vergaande standaardisatie vanuit het bedrijfsleven. Welke rol speelt de overheid voor dit initiatief en, meer in het algemeen, voor het stimuleren van innovatie? Rink noemt het slimmer inzetten van aanbestedingen: “Als overheid vragen we vaak niet alleen het ‘wat’, maar ook het ‘hoe’. Daar hebben we nog wel een slag te maken. Vraag alleen wat je nodig hebt en laat de markt vooral nadenken over het ‘hoe’.” Als het gaat om het bevorderen van standaardisatie, dan heeft de overheid een duidelijke taak die ze nu niet altijd oppakt, merkt een deelnemer op vanuit de zaal. De overheid kan standaarden veel meer afdwingen.

Nathan Ducastel, directeur-bestuurder VNG Realisatie, reageert: “We doen nu inderdaad nog te vaak dingen naast elkaar, zoals het laten bestaan van oude koppelingen naast Common Ground-standaarden. We kunnen helaas nog niet afdwingen dat alle gemeenten de nieuwe standaarden gebruiken en dat is lastig voor het bedrijfsleven dat in deze standaarden moet investeren. Dat begrijp ik heel goed. Ik zou graag zien dat wij als overheid meer kunnen sturen op standaardisatie.”

Innovatiekracht benutten

De overheid heeft de innovatiekracht van de markt nodig. Ducastel pleit voor het “scherp en precies formuleren van opgaves en het inzetten van onze middelen, van wetgeving tot subsidies, voor het werken aan die opgaves”. Interoperabiliteit is wat hem betreft een van die opgaves, specifiek voor een aantal ketens waar de maatschappelijke vraagstukken het grootst zijn. Zoals bij de aanpak van schulden en in het bouw- en woondomein.

“Als dat helder is, dan kunnen we met het bedrijfsleven oplossingen vinden en standaarden afspreken die die oplossingen ondersteunen.” Rosendaal: “We praten veel over samenwerking, maar samenwerking alleen is niet genoeg. Het is belangrijk om gezamenlijke doelstellingen te formuleren, en resultaten te benoemen die we na bepaalde periodes kunnen vieren. Met de snelheid die daarvoor noodzakelijk is. Daar zoek ik naar, niet alleen in de industrie, maar ook tussen bedrijfsleven en overheid.”

Delen is de sleutel

Samenwerken en delen is de sleutel voor de economie van de toekomst is de conclusie. “Het zou mooi zijn als wij vanuit de overheid een open gesprek met de markt kunnen voeren. Zodat de markt haar innovatiekracht kan inzetten om samen met ons antwoorden te vinden op maatschappelijke vraagstukken,” besluit Rink.

Ideeën en vragen over hoe overheid en markt meer kunnen samenwerken aan de economie van de toekomst, kunt u mailen naar Digitaldecade@vng.nl.