Persoonlijke terugblik

Voor ik vandaag naar het iBestuur Congres afreis open ik thuis nog even mijn mailbox. Direct zie ik het belang van het congres opdoemen. In de mailbox een berichtje van de ‘projectgroep waardepapieren’ waar ik al een tijdje in meedraai. Het vraagstuk in de mail is helder. Wie helpt er mee met investeren in de uitrol van de projectresultaten? Met innovatiebudget is er een prachtig open source resultaat behaald, maar nu? Het innovatiebudget is op, hoe zetten we nu vervolgstappen? Maken we een centrale voorziening en financieren we die gezamenlijk of laten we het aan de markt over? Wat doet de markt en wat doet de overheid?

Laat dit nu net het thema zijn van de track ‘Markt en Overheid’! Na ruim anderhalf jaar verstoten te zijn van fysieke bijeenkomsten vertrek ik met e-ticket en e-coronapas naar het iBestuur Congres. Wat heerlijk, nu dus weer met 150 collega’s onder elkaar en ook nog eens vele honderden online. Vandaag samen netwerken en brainstormen hoe we de komende jaren de digitale transitie gaan doormaken.

Aangezien ik de online sessie van 12:00 uur over Open Source platform Ecosystemen op mijn lijstje had staan heb ik nog net tijd voor een kopje koffie. Vervolgens duik ik studio 14 in. Het vraagstuk ligt op tafel. Hoe geven we de transitie vorm waarbij we overstappen van het uitbesteden van IT met een grote leveranciersafhankelijkheid naar een platform-ecosysteem met modulaire oplossingen die worden gebouwd door meerdere leveranciers en gemeenten? Gebaseerd op open source software. Het idee is dat de gemaakte oplossingen eenvoudig te hergebruiken zijn door ze te installeren uit een appstore. De komende 45 minuten geven de drie experts hun visie en ervaringen.

Hoog over komt het erop neer dat we het internet en de samenleving opnieuw moeten uitvinden. We moeten veel meer denken in bouwstenen die met elkaar toepassingen vormen binnen onze samenleving. Vanuit het Verenigd Koninkrijk hebben ze inmiddels al aardig wat ervaring met GOV.UK. Maar ook hier blijft het lastig om ook kleinere marktpartijen de ruimte te geven. De sterke drive naar open data heeft wel veel opgeleverd in deze casus. Gelukkig is dit ook speerpunt één in de informatiekundige visie van de VNG, de Common Ground. Dit stelt me gerust.

Vooral het vraagstuk over het intellectueel eigendom blijft hangen. Binnen het Open Webconcept, een open source ecosysteem van gemeenten en marktpartijen, worstel ik hier ook mee. Als de ontwikkelde broncode van niemand is, dan kan het ook niet verkocht worden, het is immers van iedereen. Zo kan er ook geen machtsbelang ontstaan van één partij? Stof tot nadenken.

Om kwart voor 1 stap ik de Fokker hangar weer binnen. De lunch heb ik gemist. Dan maar direct door naar het openingsdebat en een mooi plekje op de tribune vinden. Omdat alles live wordt uitgezonden lijkt het meer op een televisie-uitzending dan een congres. Best grappig. Wat mij vooral bijblijft is de discussie over het digitaliseren op zich. Het is een ethisch proces en roept veel sociale vragen op. Dagelijks zit ik hier middenin en eigenlijk vind ik het een beetje open deur. Uiteraard kijken we vanuit het werkveld continu waar we het voor doen en welk maatschappelijk belang er is en hoe we dit het beste digitaal, of juist niet digitaal, kunnen realiseren.

Gelukkig gaf Loes Mulder, secretaris-generaal van SZW, in het debat aan dat we het niet allemaal vanuit het beleid moeten oppakken maar juist vanuit de praktijk. Een uitspraak naar mijn hart. Ik hoop dat dit ook op de ministeries gehoord is, ze waren in ieder geval voldoende aanwezig. Zolang we nog in de wet voorschrijven dat we als bevoegd gezag verplicht van een landelijke voorziening gebruik moeten maken in plaats van het opnemen van de verplichting om onze brongegevens digitaal en open via een vastgestelde standaard beschikbaar te stellen, zoals de Wet hergebruik overheidsinformatie uit 2015 voorschrijft, is er nog een weg te gaan. Zo is niet alleen Facebook een voldongen feit, maar ook mijnoverheid, het omgevingsloket (DSO) en vele andere centrale voorzieningen zijn verplichte kost. Ik had mijn eerste sessie toch echt gehoord dat het anders moest.

Om 14:00 uur de track Markt & Overheid, waarvoor ik was gekomen. Hoe gaan we als markt en overheid samenwerken bij de transitie? Overall was het debat een beetje mat, maar zo nu en dan werd het scherper. Erg goed om te zien dat de secretaris-generaal van BZK, Maarten Schurink, goed in de materie zat. Met zijn vragen aan de aanwezige marktpartijen wist hij de bal netjes terug te leggen. De kern van zijn boodschap was de vraag hoe het bedrijfsleven de samenwerking onderling ging vormgeven. Laat dit nu net het vraagstuk zijn waar ik vanochtend mijn mailbox mee opende.

In het debat kwam naar voren dat marktpartijen meer moeten samenwerken in plaats van elkaar juridisch aan te vechten bij aanbestedingen. Vanuit de praktijk heb ik inderdaad grote behoefte aan marktpartijen die samenwerken (elkaar dus helpen), aan de uitbouw van een Open Source Eco Systeem Overheid. Mijn ervaring is gelukkig dat deze marktpartijen er echt wel zijn. Als je dit helder aangeeft in je aanbesteding krijg je ook de goede partijen om de tafel.

Zo kunnen we samen met de markt werken aan een prachtig landschap met bouwstenen waarmee alle marktpartijen een boterham kunnen verdienen bij het implementeren van digitale dienstverlening. Zo lossen we het vraagstuk van vanochtend in mijn mailbox ook op. Hoe meer bedrijven geld verdienen met deze open source bouwstenen, hoe meer marktpartijen en overheden bereid zijn te investeren in het onderhoud hiervan!

Conclusie van vandaag, we zijn er nog niet, maar met z’n allen gaan we de goede kant op. Ik praat de SG’s uiteraard graag een keertje bij vanuit de dagelijkse praktijk van de gemeenteambtenaar van de gemiddelde gemeente in Nederland. Zo kunnen we mogelijk grotere stappen maken om meer vanuit de praktijk te gaan werken dan vanuit het beleid.