Leefomgeving van straks, is nú in de metaverse
Een online plek waar je in 3D kunt bewegen en rondkijken. Gedeputeerde Frederik Zevenbergen van provincie Zuid-Holland ziet kansen voor de metaverse in de inrichting van de fysieke leefomgeving. In aanloop naar het iBestuur Congres deelt hij alvast zijn droombeelden.
Door Chantal Richter
Beeld Shutterstock, Valerie Kuypers
Op z’n simpelst uitgelegd is de metaverse een 3D-model van het internet. Een parallel universum, opgebouwd uit virtuele werelden, augmented reality en digitale platformen. Als gebruiker kun je er bijvoorbeeld als avatar - een digitale representatie van jezelf - interactief rondkijken en participeren. Een vroege voorloper hiervan is het beter bekende Second Life.
De verbinding van ruimtelijke opgaven en de metaverse-gedachte is onderdeel van de challenge van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het Interprovinciaal Overleg die op de agenda staat van het iBestuur Congres. De verbeeldingskracht staat centraal die dag. Provinciebestuurder Zevenbergen (verkeer en vervoer) reflecteert op de enorme mogelijkheden die het samensmelten van digitale beleving en de aanpak van maatschappelijke vraagstukken met zich meebrengen. Hij werkte 18 jaar voor de technologiesite Tweakers en heeft een passie voor technologie.
“Augmented reality is een schil over de werkelijkheid”, legt Zevenbergen uit. “In de metaverse is het net andersom. Dat is een virtuele wereld waarin je de realiteit verwerkt. Mensen zullen daar meer en meer tijd in doorbrengen. De metaverse is een hybride situatie; een plek voor virtuele interacties en beleving. Waar je echt dingen onderneemt. Je wordt er helemaal in ondergedompeld.”
“Hoe handig zou het zijn als we beleidsvoornemens letterlijk kunnen verbeelden en op een interactieve manier presenteren”, droomt Zevenbergen. “Laat als overheid zien aan welke knoppen je kunt draaien. Het verbeelden van de impact van keuzes heeft grote meerwaarde. Je krijgt veel inzicht als je in de eindsituatie van een plan kunt rondlopen en rondkijken hoe het er ‘in het echt’ uitziet. Dat helpt in de gesprekken met inwoners, bedrijven en politiek. En het geeft veel meer beeld dan de plankaarten en artist impressions die we doorgaans produceren.”
“De metaverse geeft de kans jezelf naar een toekomstige situatie te flitsen. Een tijdmachine waardoor je daadwerkelijk kunt ervaren hoe het verwezenlijken van een idee uitpakt. Dat kan ook over moeilijke beleidskeuzes gaan, zoals de komst van een asielzoekerscentrum in een gemeente. Of een padelbaan aan de rand van een woonwijk. Zulke plannen kunnen leiden tot maatschappelijke discussie; omwonenden zijn bijvoorbeeld bang voor het effect op hun woonomgeving. Onze gebruikelijke artist impressions zijn statisch en missen vaak realiteitsgehalte. Daarom wordt het tijd voor een nieuwe vorm van verbeelden, een vorm die interactiever en realistischer is dan ooit.”
Gedeputeerde Frederik Zevenbergen van provincie Zuid-Holland.
Je kunt rondkijken in een wereld die werkelijkheid kan worden als een plan wordt uitgevoerd
Participatieprocessen
De provinciebestuurder legt het uit aan de hand van nog een voorbeeld. “Denk aan het effect van twee straten extra in een dorp in de Alblasserwaard. Waar wil je het groen, het fietspad, een brug en de lantaarnpalen? Wat doet dat met het verkeer en de scholen in de gemeente? Met alle data waarover we beschikken, kunnen we in een virtuele wereld inzicht geven in de impact van de beoogde situatie. Hoe is het om daar op een dinsdagavond om 18.45 uur in augustus je hondje uit te laten? Wie kom je tegen in de wijk? Welke schaduw geven de bomen op dat moment? En hoe is dat in de herfst, op een regenachtige zondagmiddag?”
“De weerstand waar je in participatieprocessen op stuit, zit vaak op een idee, zonder een goed beeld te hebben van hoe iets er daadwerkelijk uit zou komen te zien. De metaverse brengt daar verandering in. Je kunt rondkijken in een wereld die werkelijkheid kan worden als een plan wordt uitgevoerd. Tastbaar en realistisch. Die beleving geeft een extra dimensie en is daarmee ontzettend belangrijk in participatieprocessen. Als je die mogelijke werkelijkheid verbeeld ziet, wil je misschien zelfs wel vijf straten erbij in dat dorp in de polder. Bijvoorbeeld omdat sportverenigingen erdoor opbloeien en er meer winkelaanbod komt.”
Inclusiviteit
“De metaverse gaat over de verbinding, zowel digitaal als persoonlijk”, vervolgt Zevenbergen. Hij vertelt welke kansen hij nog meer ziet. “De metaverse verlaagt de drempel voor inwoners om te participeren. Bijvoorbeeld doordat reistijd wegvalt. Je kunt vanuit je thuissituatie meedenken. Daarmee bereiken we mensen die bijvoorbeeld vanwege een jong gezin geen tijd hebben voor traditionele participatie. En ook in de uitvoering van beleid kun je met de metaverse veel makkelijker mensen meenemen.”
“Wat wel een essentieel aandachtspunt is is inclusiviteit”, gaat Zevenbergen verder. “De overheid moet zich bezighouden met de vraag of iedereen aangehaakt blijft bij zo’n nieuwe ontwikkeling. Als een VR-bril 300 euro kost, kweek je een metaverse-elite. En hoe zit het met de verschillende doelgroepen? De jonge generatie is al bekend met verblijven op hun eigen planeet die TikTok of Fortnite heet. Maar kunnen hun ouders nog deelnemen? Of andere groepen niet-digitaalvaardigen? Daar ligt een opdracht voor ons, de publieke sector. De technologie dient breed ontwikkeld te worden en toegankelijk te blijven. Het inrichten van peergroups, mensen met een vergelijkbaar profiel die hun ‘gelijken’ kunnen meenemen, is daar een adequate manier voor.”
Zevenbergen realiseert zich dat er naast de vele kansen voor de metaverse ook mogelijke privacyrisico’s zijn. “Marketeers hebben met targeting campaining jarenlang geprofiteerd van de digitale sporen die mensen achterlaten. Gelukkig zijn de mogelijkheden hiervoor steeds meer aan banden gelegd. Verzamelen van informatie kan alleen nog op een hoger aggregatieniveau; anoniem en a-select. Met die data kunnen we straks in de metaverse voldoende uit de voeten.”
De behoefte aan menselijke interactie en ontmoeting blijft
Grot van Plato
“Nieuwe technieken brengen ons verder in het leven”, luidt het credo van de gedeputeerde. Zevenbergen ziet ook al concrete voorlopers van de verwachte digitale innovaties in zijn eigen portefeuille. “We zijn hier al heel ver met het voorspellen van (verkeers)hinder. Via het platform Zuid-Holland Bereikbaar [1] verbeelden we de impact van de wegwerkzaamheden waarvan er de komende jaren heel wat op stapel staan in Zuid-Holland. Inzicht in de verwachte drukte en het aanbod van alternatieven is behulpzaam voor onze inwoners.”
Hoe ziet de toekomst eruit als de reële en de virtuele wereld steeds meer samensmelten? “De behoefte aan menselijke interactie en ontmoeting blijft”, verwacht Zevenbergen. “Dat zagen we in coronatijd. Het leven gebeurt buiten, waar je elkaar in de ogen kijkt.” Een volledige metaverse verwacht Zevenbergen dan ook niet. “Sterker, de basis van de virtuele wereld is afkomstig van de echte wereld. Wat we in de virtuele wereld te zien krijgen zijn daar de afspiegelingen van.”
Zijn reflectie roept een vergelijking op met de grot van Plato, waar schaduwen van de werkelijkheid geprojecteerd worden. De virtuele en echte wereld zijn niet van elkaar los te knippen. “De waarde zit ‘m er juist in, dat het één een afgeleide is van het ander. De virtuele wereld bestaat bij de gratie van de werkelijkheid, het is een laag erop. Dat maakt dat de metaverse interessant is voor ons mensen. Hoe je die laag inricht, daar moet de overheid verantwoordelijkheid in nemen.”
“Innovatie gaat altijd anders en sneller dan je denkt”, zegt Zevenbergen als hij tot slot vooruitblikt op de weg naar 2040. “Als je een ui afpelt, gooi je de schillen weg en gebruik je het binnenste om te koken. Als je niet pelt, kom je nooit aan de binnenkant. Je móet al die ontwikkelprocessen door. Dat gaat alleen op basis van vertrouwen. We verkennen met elkaar de mogelijkheden. Met ruimte en respect voor andere meningen en inzichten.”
