Persoonlijke terugblik

Ik bezocht het iBestuur Congres vanuit mijn nieuwe functie als strategisch adviseur bij het overheidsbrede programma Werk aan Uitvoering (WaU). Vanuit verschillende thema’s werken politiek, beleid en uitvoering samen aan mensgerichte en rechtvaardige publieke dienstverlening. Effectieve dienstverlening die aansluit op de behoeften van inwoners en ondernemers, met oog voor de menselijke maat. Waarbij we kwetsbare doelgroepen écht bereiken en voorkomen dat ze in de knel raken.

Het thema van het congres was ‘digitalisering en de menselijke maat’: hoe kunnen we zorgen dat digitale dienstverlening menselijk blijft? Dit sluit prachtig aan op de missie van WaU. Het is zo nodig dat we de menselijke maat en de behoeften van inwoners en ondernemers nu echt leidend laten zijn in ons handelen, ook in onze digitale agenda. Goed afgestemde processen waar niet achteraf herstel nodig is voor de menselijke maat. Dit is ook broodnodig om het vertrouwen terug te krijgen.

Ideaal om zo in het begin van mijn nieuwe functie inzicht te krijgen in waar we als i-overheid staan met de realisatie van de digitale agenda. Of we het tempo van de digitale transformatie van de samenleving voldoende kunnen volgen. En… wat de inwoners en ondernemers hiermee opschieten.

Ook heerlijk om oude en nieuwe collega’s fysiek te ontmoeten, te netwerken en samen te reflecteren en te kijken waar we kunnen samenwerken. Even uit mijn bubbel. Ook leuk om de hippe, diverse, innovatieve en bruisende sector van het i-domein in te stappen en me te laten verrassen. Opgewekt en nieuwsgierig liep ik de Fokker Terminal in. De opkomst bleek groot; niet gek natuurlijk gezien de urgente en grote opgave.

Het congres had een mooi gevarieerd programma met een divers aanbod strategische onderwerpen en sprekers. In meerdere sessies werden verschillende gezichtspunten belicht. Er ontstonden goede discussies over het vertrouwen in de overheid in relatie tot digitalisering. Hoe kunnen we inwoners en ondernemers efficiënter en effectiever helpen en wendbaarder inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen? Hoe focus je op veiligheid en privacy en tegelijkertijd op een overheid die betrouwbaar en nabij is? Hoe zorgen we ervoor dat je gevoelige gegevens kunt delen zonder dat algoritmes ermee aan de haal gaan of dat je op een zwarte lijst komt te staan? Hoe zorgen we dat big data en kunstmatige intelligentie niet ten koste gaan van menselijk handelen en dat bepaalde bevolkingsgroepen hier niet de dupe van worden. Hoe kunnen we samen met de marktpartijen zorgen dat iedereen kan genieten van de voordelen van digitalisering? Hoe komen we tot beleid met oog voor de menselijke maat? Hoe komen we tot een meer proactieve overheid? Kortom, veel interessante dilemma’s en vraagstukken. In het digitale domein en in de uitvoering.

Bij binnenkomst viel me wel op dat er nog niet zoveel diversiteit was op het iBestuur Congres. Ongetwijfeld zullen de vele witte mannen van middelbare leeftijd in kostuum allemaal zeer competent zijn, studies wijzen uit dat het met een monocultuur vrijwel onmogelijk is om een open en inclusieve cultuur te krijgen. Diversiteit is hiervoor een cruciale voorwaarde. Dit viel gelukkig niet alleen mij op. Hier is nog duidelijk ruimte voor verbetering.

Ik heb veel rake bespiegelingen, goede intenties en adviezen gehoord, allemaal goed in lijn met elkaar en met dezelfde ambitie: proactieve, empathische en toegankelijke overheidsdienstverlening. Maar het komt op mij nog wat (te) vrijblijvend over. Ik heb behoefte aan meer duiding, duidelijkheid en concrete actie.

Staatsecretaris Digitalisering Van Huffelen komt met een ambitieuze nieuwe werkagenda. Het zou mooi zijn als deze agenda gekoppeld wordt aan de al lopende initiatieven en vergezeld wordt van een geconcretiseerde leidraad, aangevuld met heldere verantwoordelijkheden en tijdslijnen. Ik denk dat we dat écht nodig hebben om onze wensen en doelstellingen te behalen.

Wat gaan we concreet doen? Welke voorbeelden zijn er en welke afspraken maken we? Hoe kunnen we hierbij meer en beter samenwerken als één overheid en elkaar versterken? Hoe zorgen we ervoor dat we niet telkens het wiel opnieuw uitvinden maar dat we wat goed is hergebruiken. De gewenste ‘couleur locale’, bijvoorbeeld in gemeenten, kan hierbij prima behouden blijven.

We kunnen hiervoor in vervolgsessies samen vooruitkijken. Samen kijken naar uitdagingen. En wat bijvoorbeeld de eerste vijf stappen zijn die we moeten zetten. We kunnen ook in samenwerking, bijvoorbeeld met pressure cookers, knelpunten uitdiepen. Zowel successen als mislukkingen delen en wat we hiervan hebben geleerd. De resultaten delen en werken aan een concreet actieplan. Concrete handvatten bepalen.

Laten we voorkomen dat het met dit mooie congres bij een rimpeleffect van een steen in het water blijft, maar zorgen dat deze dag een kick-off is van een beweging, van een jaar van stappen richting het gewenste toekomstbeeld. Met echt commitment van de deelnemers en de diverse marktpartijen om écht samen te gaan werken. En de voortgang hierop te monitoren.

Ik hoop volgend jaar tijdens het congres de resultaten van de vele mooie intenties en wat de inwoner en/of ondernemer ervan gemerkt heeft te zien! Indien gewenst wil ik vanuit het WaU-programma meehelpen dit verder vorm te geven en de behoefte van inwoner en ondernemer meer centraal te stellen en meer van buiten naar binnen te kijken.