Het gebeurt weliswaar voor het oog van een duizendkoppig publiek, maar niet in de grote zaal. De plaats van handeling is de skybox op Papendal, omgevormd tot televisiestudio met alles wat erbij hoort. Een regietafel, charmante assistentes en een presentator die aangenaam laag in het bloed staat: burgemeester Onno van Veldhuizen van Enschede.

Het begint met een filmpje van staatssecretaris Raymond Knops, die fysiek aanwezig had willen zijn, ware het niet dat de ministerraad is uitgelopen. Knops zegt dat corona des te duidelijker maakt hoe belangrijk digitale inclusie is. Het ministerie van BZK neemt daar maatregelen voor, bijvoorbeeld het opzetten van informatiepunten in de bibliotheken. Ook digitale weerbaarheid en innovatie zijn prioriteiten. Met het oog op innovatie hebben de Rijksoverheid en het hoger onderwijs het i-Partnerschap opgezet: de overheid maakt gebruik van de meest recente kennis, studenten doen ervaring op met het inzetten van technologie voor maatschappelijke opgaven. 

Voor gemeenten is samenwerking eveneens de ruggengraat van de informatiesamenleving, zegt burgemeester Franc Weerwind van Almere. Hij zit aan tafel als voorzitter van de VNG-commissie Informatiesamenleving. Voor hem is het cruciaal dat gemeenten samen optrekken bij digitale voorzieningen, innovatie en in de informatiebeveiliging. Ook met het Rijk. Niet de organisatie­structuren, maar de burgers en bedrijven moeten daarbij centraal staan.

Henk Geveke, CIO bij de Nationale Politie, zegt dat de impact van de digitale revolutie op zowel de criminaliteit als de opsporing enorme impact heeft. Nieuwe vormen zijn ontstaan, zoals fraude met crypto currency en digitale afpersing. Geveke wil met de Nederlandse politie vooroplopen met digitale technologie en tools. Dat geldt ook voor Lourens Visser, de CIO van het Rijk, die ook weer wijst op het belang van samenwerken. Moderator Van Veldhuizen vindt dat dit voor de hand ligt. ‘Maar,’ vraagt hij, ‘hoe komen we in actie?’

Veilige cloudoplossingen

Geveke stelt dat het begint met de erkenning dat informatievoorziening het primaire proces is geworden. Hij wil investeren in dataoplossingen om beter te kunnen inspelen op de grote hoeveelheid data (filmpjes, usb-sticks van burgers en bedrijven). Veilige cloudoplossingen zijn noodzakelijk. Het Nederlands beleid om niet in zee te gaan met de grote Amerikaanse bedrijven, is achterhaald. Visser is het ermee eens. Het Rijk werkt aan een cloudverkenning om af te wegen wat je wel en niet veilig kunt doen. “De vraag is of we onze soevereiniteit kunnen waarmaken. De Amerikanen kunnen een groter niveau van veiligheid bereiken dan wij in onze rekencentra.”

Het aanbestedingsrecht is evenmin bevorderlijk voor digitale innovatie, zegt Geveke. “We hebben 4000 ICT’ers in dienst en daarnaast huren we mensen in. We streven naar een andere verhouding, waarbij er meer risico komt te liggen bij marktpartijen. Daar moet dan tegenover staan dat je een echt partnerschap aangaat.” Van Veldhuizen pakt de kernbegrippen eruit. Het moet opgave­gericht, in lerende netwerken en in samenwerking met en tussen overheden, onderwijs en bedrijven. Maar wat is het meest urgent?

Het dreigingsbeeld verzwaart

Voor de CIO van het Rijk, Lourens Visser, is dat digitale weerbaarheid en de aanpak van cybercriminaliteit. “Het dreigingsbeeld verzwaart, wij hebben nog wat te doen.” Ook voor de politie is cybercrime een topprioriteit, zegt Geveke. “Verder zijn de cloudoplossing en aanwezig zijn in de haarvaten van de digitale samenleving belangrijk.”

Gemeenten hebben met het opzetten van de Informatiebeveiligingsdienst (IBD) al flinke stappen gezet op het gebied van digitale weerbaarheid, zegt Weerwind. De IBD kreeg onlangs de status van CERT (Computer Emergency Response Team). Daarnaast zijn het verantwoord werken met data en het zeker stellen van publieke waarden in de informatiesamenleving prioriteiten voor de gemeenten. Evenals ervoor zorgen dat de basis van digitale infrastructuur op orde is.