Wat hebben burgers nodig, en hoe beschermen we hen digitaal?

Dat ik nu staatssecretaris Digitalisering ben, had ik een paar maanden geleden niet kunnen denken. Bij de start van het kabinet ben ik aangesteld als staatssecretaris Herstel Groningen. Maar toen ik werd gevraagd om ook de portefeuille digitalisering op mij te nemen, twijfelde ik niet. Dit dossier is te belangrijk om op pauze te zetten.

Op het eerste gezicht liggen aardbevingsschade en digitalisering ver uit elkaar. Toch zie ik overeenkomsten. Door mijn werk in Groningen weet ik hoe belangrijk het is om bij het maken van beleid de mens niet uit het oog te verliezen.

En dat gevaar ligt altijd op de loer, juist ook bij digitalisering. De digitale wereld verandert razendsnel. We maken als overheid gebruik van cloud, data en AI. Maar uiteindelijk gaat het niet om systemen, maar om mensen.

Dat is ook het uitgangspunt van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie, die door mijn voorganger Zsolt Szabó in de steigers is gezet. Meteen na mijn aantreden heb ik mij hard gemaakt voor de lancering ervan.

De NDS is een eerste stap naar een overheid die meer als één geheel gaat opereren. Dat betekent: meer samenwerking tussen ministeries, provincies, gemeenten en uitvoeringsorganisaties. En altijd vanuit de vraag: wat hebben burgers nodig, en hoe beschermen we hen digitaal?

Want digitalisering wordt steeds meer een publieke voorziening, net als energie, water en onderwijs. En een storing of aanval is in het huidige geopolitieke klimaat niet ondenkbaar. Stel je voor: je persoonlijke gegevens liggen ineens op straat. Of je hebt opeens geen toegang meer tot je spaargeld of zorggegevens. Dat kan óók voelen als een soort aardbeving.

Daarom is digitale weerbaarheid een van de belangrijkste speerpunten van de NDS. En het echte werk begint nu. We moeten samen bepalen welke prioriteiten uit de NDS we als eerste oppakken. Er liggen goede plannen: van een soevereine cloud, tot een AI-faciliteit. Maar we kunnen niet alles tegelijk. Daarom is het belangrijk dat we snel tot een investeringsagenda komen.

En dan is er de vraag hoé we dit gaan betalen. Als het volgende kabinet echt stappen wil zetten, is een substantiële bijdrage nodig. En misschien is digitalisering wel zo belangrijk dat het tijd is voor een minister in plaats van een staatssecretaris.

Tot die tijd zal ik mijn uiterste best doen voor een digitale overheid die betrouwbaar, dienstbaar en weerbaar is.

Eddie van Marum

Staatssecretaris Digitalisering